Województwo podkarpackie poszczycić się może największymi populacjami wilka i niedźwiedzia. Ich występowanie koncentruje się głównie w regionie Bieszczadów, gdzie spotkanie z tymi gatunkami nie należy do rzadkości. Coraz częściej niestety pojawiają się w pobliżu zabudowań ludzkich

Niedźwiedź - jeden z symboli Bieszczadów – zwany pieszczotliwie „misiem” pomimo sympatycznego wyglądu niedźwiedź jest dzikim, dużym i silnym zwierzęciem! W sytuacji poczucia zagrożenia może reagować agresją!

Czym może zakończyć się spotkanie z niedźwiedziem obrazuje sytuacja z listopada 2023 roku, kiedy to doszło do ataku, kiedy dwóch ludzi, którzy znaleźli się w sąsiedztwie jego gawry.

W przypadku wilków, do zagrażających życiu incydentów nie dochodzi często, jednak i w tym przypadku ważna jest prewencja.

Przyczyną tego jest fakt mniej lub bardziej świadomego ich dokarmiania. Na przykład przywabianie drapieżników do celów „turystycznych” lub fotograficznych. Jest to bardzo niebezpieczne, ale również skrajnie nieodpowiedzialne działanie, ze względu przyzwyczajanie zwierząt do ludzi i łatwo dostępnego pokarmu. Innym źródłem „dokarmiania” są niezabezpieczone śmietniki i kompostowniki. W wielu przypadkach odpowiednie zabezpieczenie takich miejsc ogranicza sytuacje konfliktowe.

Nie ulega wątpliwości, że widok dużego drapieżnika w pobliżu domów budzi uzasadniony niepokój i obawy wśród lokalnych społeczności. Kogo powiadomić o takiej sytuacji?

Wszelkie przypadki pojawienia się niedźwiedzi i innych dużych zwierząt chronionych na terenach zamieszkałych, które mogą stanowić niebezpieczeństwo, powinny być niezwłocznie zgłaszane bezpośrednio do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który powinien podjąć adekwatne do skali zagrożenia działania lub do najbliższego komisariatu policji, lub do straży gminnej, jeżeli taka formacja funkcjonuje na terenie danej gminy. Obowiązek ten wynika z zapisów w art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zgodnie z którym zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym sprawy związane z utrzymaniem porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie odpowiada za ochronę i zapewnienie bezpieczeństwa obywateli. Zakres zadań regionalnego dyrektora ochrony środowiska określa art. 131 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Nie mniej jednak może on podejmować współpracę z organami jednostek samorządu terytorialnego w sprawach m.in. ochrony przyrody, co też w miarę swoich możliwości robimy. W wielu konfliktowych sytuacjach powodowanych zwierzętami chronionymi jako pierwsi byliśmy na miejscu. Służymy również pomocą merytoryczną.

W przypadku pośredniego zagrożenia istnieje możliwość uzyskania zezwolenia na płoszenie i niepokojenie lub odłów, natomiast w przypadku realnego zagrożenia, zezwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na zabicie zwierzęcia. W sytuacjach naprawdę pilnych (zagrożenie jest realne, udokumentowane i nie można czekać na uzyskanie zezwolenia w trybie zwykłym, tj, pisemnie) zezwolenie może zostać wydane w formie ustnej. Natomiast do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie (Wydział Spraw Terenowych I w Krośnie) należy zgłaszać przypadki stwierdzonych szkód wyrządzonych przez bobry, niedźwiedzie, rysie, wilki i żubry.

W związku z coraz częściej zgłaszanymi przypadkami podchodzenia wilków i niedźwiedzi w pobliże zabudowy ludzkiej, na podstawie materiałów Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, zostały opracowane schematy procedur postępowania w przypadku sytuacji konfliktowych, powodowanych przez dzikie zwierzęta chronione, które zostały przesłane do gmin, gdzie incydenty powodowane dużymi drapieżnikami chronionymi występują.

Przypominamy również praktyczne wskazówki jak należy się zachować na szlaku, w terenie gdzie mogą występować niedźwiedzie.

1. Rób wszystko, aby nie zaskoczyć niedźwiedzia.
2. Poruszając się po lesie nie chodź bezszelestnie - śpiewaj, rozmawiaj, pogwizduj, a niedźwiedź na pewno będzie wiedział, że jesteś i się usunie lub da znać, że jest w pobliżu.
3. Nasłuchuj odgłosów i obserwuj teren (niedźwiedź się usunie lub da znać że jest w pobliżu).
4. Staraj się poruszać z wiatrem.
5. Widząc świeże tropy niedźwiedzia nie podążaj w ich kierunku.
6. Omijaj gęstwiny, młodniki, jeżeli nie musisz w nie wchodzić.
7. Poruszaj się drogami i szlakami.
8. Idąc z psem nie puszczaj go luzem.
9. Nie zostawiaj jedzenia, nie karm zwierząt, nie wyrzucaj odpadków spożywczych w pobliżu zabudowań – może to zwabić niedźwiedzia.

Co zrobić w przypadku spotkania niedźwiedzia?

1. Zachowaj spokój i nie panikuj.
2. Nie zbliżaj się do niedźwiedzia.
3. Wycofaj się cicho i powoli - nie biegnij!
4. Podczas bliskiego spotkania nie patrz drapieżnikowi w oczy (dla zwierzęcia to sygnał agresji).
5. Gdy widzisz, że dojdzie do bezpośredniego ataku, postaraj się odwrócić uwagę niedźwiedzia, kładąc przed sobą jakiś przedmiot (plecak, kurtkę, coś znacznego).
6. W przypadku, kiedy to nie pomoże połóż się na brzuchu lub w pozycji embrionalnej. Rękami osłaniaj szyję i głowę. Kiedy atak ustanie, pozostań w pozycji leżącej i poczekaj aż niedźwiedź oddali się definitywnie.