W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Cookies.

Panel ułatwień dostępu
Kontrast
Powiększanie tekstu
Podświetlanie linków
Odstępy między tekstem

Zabytki Bieździedza

Miejscowość ta położona jest na wschód od Kołaczyc w odległości 2 km, przy drodze Kołaczyce - Frysztak, na krańcach pogórza strzyżowskiego. W kierunku od wsi wznosi się lesisty wał górski oddzielający dolinę od dołów jasielsko - sanockich. W pasie wyróżniają się wzniesienia Partyi (338 m n.p.m.) i Babiej Góry (387 m n.p.m.). W kierunku południowym od Bieździedzy pod lasem jest przysiółek Łazy. Na północ od Bieździedzy bezleśna kulminacja dochodząca w najwyższych miejscach do 374 m n.p.m. Na terenach wśród pól można napotkać enklawy leśne, a na ich skraju przysiółki: Chrzanowa i Bieździeckie Rzeki.

Bieździedza posiada bogatą historię. Pierwsze wzmianki o Bieździedzy odnotowane zostały w dokumencie benedyktynów z Tyńca koło Krakowa w 1123 roku, jako własność tego klasztoru. Następne dokumenty pochodzą z XIII wieku. Na przełomie XIV i XV stulecia prawdopodobnie była to już wieś rycerska. O tym, że dolina ta zamieszkiwana była już 3000 lat p.n.e. świadczą pobliskie cmentarze kurhanowe oraz znaleziska z epok brązu i żelaza. Na początku XIV wieku ok. 1312 roku król Władysław Łokietek odebrał Bieździedzę benedyktynom i przekazał rycerzom Helwigiuszom herbu Grzymała. Helwigiusze przystosowali Bieździedzę dla potrzeb rycerstwa, wybudowali drewniany kościół i doprowadzili ok. 1320 roku do powstania parafii. Obszar parafii Bieździedza, wedle danych z 1347 roku, wynosił 30 km i miał 45 mieszkańców. Majątek dziedziczny trzech braci - rycerzy był w ten sposób, że duży obszar, nazywany w dokumencie lokacyjnym "Nowa Bieździedza", przyznano braciom w częściach. Z ówczesnej Bieździedzy wydzielono teren, który nazwano "Bieździadka" i przyznano go drugiemu z braci, trzeci zaś otrzymał osady: Sowina i Lublica wraz z późniejszą Sieklówką. W ten sposób przestała istnieć "Stara Bieździedza", którą podzielono na trzy małe wsie. W XVI wieku Bieździedza, jak i Bieździadka były w dziedzicznym władaniu Broniowskich. Jednym z dziedziców na przełomie XVI i XVII wieku był Marcin Broniowski, dworzanin królewski na dworach Zygmunta Augusta i Stefana Batorego, dyplomata, poseł na Krym, autor książek Tatrach i kartografii.

Parafia Bieździedza, będac w rękach Broniowskich, rycerskiego herbu Tarnowa, rodu, który swym męstwem w bojach, postawą, poselstwem od króla do innych krajów i wiedzą rozsławił imię Bieździedzy w Polsce i za granicą, przeżywała najznakomitszy okres. W latach 1513 - 1529 miała zawsze wikariuszy, prebendę i prebendariusza, nuczyciela i lektora oraz stypendystów z Krakowa. Parafia była dobrze zagospodarowana i zasobna. Innym właścicielem z rodu Broniowskich był Piotr, studiował w Padwie i był inicjatorem utworzenia wśród studentów polskich wspólnej kasy "Nacja Polska". 

W XVII wieku Bieździedza wraz z Bieździadką przeszły na własność Romerów. Ród ten dziedziczył obie wsie aż do połowy XIX stulecia, do wywłaszczenia w 1945 roku. Romerowie, herbu Jelita, z Chorzowa kontynuowali chlubną kartę swoich poprzedników. Dobudowali kaplicę, którą 1615 roku poświęcił biskup krakowski P. Tylicki pod wezwaniem Zwiastowania NMP, nazywaną później kaplicą MB Różańcowej. Przy kościele działało bractwo Trójcy Przenajświętszej. W 1787 roku parafia miała własny szpital, w 1797 roku wybudowano drewnianą szkołę, w której uczył organista. Parafia należała do diecezji przemyskiej i miała 1400 mieszkańców katolików i 24 Żydów. 31 sierpnia 1879 roku w czasie pożaru spłonęły ołtarze, obrazy, archiwum, chór sięgający do połowy nawy, ambona, gobeliny, chorągwie oraz wszystko co mógł strawić ogień. Dzięki nadzwyczajnej ofiarności parafian zdołano od nowa wyposażyć kościół. Bieździedza przeszła na własność Bobrowskich, a później Zborowskich. We wsi wzniesiono klasycystyczny, murowany dwór, wokół którego założono park.

Na początku XX wieku w Bieździedzy istniała już szkoła, kasa pożyczkowa, kółko rolnicze, czytelnie i straż pożarna. Rozwijał się również ruch ludowy. W czasie działań wojennych w maju 1915 roku miały tu miejsce walki, śladem których jest cmentarz żołnierski. Okres międzywojenny zaznaczył się w historii tamtejszej parafii wybudowaniem wikarówki oraz wzmocnieniem murów kościelnych i odświeżeniem wnętrz. W latach między wojnami rozwijała się również działalność kółek rolniczych, organizacji społecznych SL i "Wici", a także "Związku Strzeleckiego".


W Bieździedzy warto zobaczyć między innymi:
  • Gotycki murowany kościół z XV wieku z dobudowaną wieżą dzwonnicy. We wnętrzu wyposażenie z XVII i XVIII wieku. Kaplicę pw. Zwiastowania NMP z 1615 roku, ufundowaną przez Zofię Romerową. Kaplica znajduje się przy Kościele, wśród okazałych dębów.
  • Zabytkowy dąb w Bieździedzy, który ma ponad 600 lat.
  • Klasycystyczny XIX - wieczny dwór z czterokolumnowym portykiem. Znajduje się w parku, po prawej stronie drogi przed kościołem.
  • Cmentarz żołnierski z I wojny światowej. Jest to wydzielona kwatera na cmentarzu parafialnym w Bieździedzy; pochowani tu żołnierze pułków pruskich i Rosjanie spoczywają w 40 mogiłach.
  • Ślady zamczyska. Na pograniczu Bieździedzy i Bieździadki zachowały się ślady dworu obronnego. Położone są na lewo od drogi, na podmokłym terenie, u zbiegu trzech potoków. Noszą nazwę "Baszty:. Są to wały na rzucie czworokąta o wymiarach 25x15 m, wysokie na 2,5 do 3,5 m.

Zapraszamy do zapoznania się Gminnymi Kartami Adresowymi Zabytków Nieruchomych.

Karty Adresowe Zabytków Nieruchomych

1. Cmentarz Wojenny Nr 40

2. Cmentarz rzymskokatolicki ob. komunalny

3. Kaplica cmentarna Hrabiego Prospery Zborowskiego

4. Cmentarz choleryczny

5. Oranżeria w zespole dworsko parkowym

6. Oficyna II północna w zespole dworsko – parkowym

7. Dwór w zespole dworsko parkowym

8. Oficyna I południowa w zespole dworsko parkowym

9. Zabudowania gospodarcze, kurnik, szklarnia w zespole dworsko parkowym

10. Park w zespole dworsko parkowym

11. Kościół p.w. Świętej Trójcy w zespole kościoła parafialnego


Zabytkowy Kościół w Bieździedzy

Data dodania: 05 września 2022